RAZLIČITI -IZMI APSTRAKTNOG EKSPRESIONIZMA, NASTANAK I UPOTREBA

''Ubrzo posle rata - kao presudna godina može da važi 1947. - počeo je u Parizu i Njujorku da se ispoljava nov pravac slikarstva, upadljivo suprotan svemu onom od čega se očekivao spas i uspeh buduće umetnosti'' - Verner Haftman

Ovaj novi pravac slikarstva je veoma brzo stekao i svoje tumače. Prve stilske oznake nastale su na američkoj umetničko-kritičarskoj sceni, a potom su prešle i u upotrebu u Evropi. U periodu od kraja četrdesetih do polovine pedesetih godine dvadesetog veka, u upotrebu je ušlo nekoliko -izama, od koji h svaki ukazuje na pojedine načine pojave i postupaka izražavanja. Tvorci ovih naziva su mahom polazili od primera koje su u svom slikarstvu dali Polok i Vols.

Naziv ABSTRACT EXPRESSIONISM predložio je Kliment Grinberg 1949 godine. Želeo je da tim terminom oslika izražajnu, snažnu, dramatičnu prirodu vizije novog pravca. S druge strane je upotrebom termina ekspresionizam naglasi istorijsku vezu s istoimenim pravcem u istoriji umetnosti, a posebno s ekspresivnim apstraktnim slikarstvom Kandinskog u periodu 1912 - 1914. godine. Svoj predlog novog termina je obrazložio na primeru Poloka.

Naziv ACTION PAINTING je upotrebio Harold Rozenberg 1949. godine. Kao i Grinberg i on je uzeo slikarstvo Džeksona Poloka kao primer kojim je objasnio ovaj termin. Naime, Polok je jednom prilikom pokušao da Rozenbergu objasni kako je puki 'act of painting' sam po sebi izvor spontanog izvora i nadahnuća. On je težište postavio na spontanu akciju samog slikanja, koja, po njegovom mišljenju, kroz umetnika/stvaraoca protiče automatski.


Naziv ABSTRACTION LYRIQUE je 1947. godine uveo u upotrebu francuski slikasr Žorž Matje. On je kao polazište uzeo dela Volsa. Ovim nazivom je hteo da slikovito naglasi osluškivanje pokreta u nesvesnom uz isključenje kontrole budne svesti. Tu se uspostavlja veza s psihičkom improvizacijom koju je Pol Kle imao u vidu, ali i s psihičkim automatizmom na kome je insistirao Andre Breton. Po Matje su znaci slikarstva spontano, improvizovano, automatsko.

Naziv ART INFORMEL je predložio francuski kritičar Mišel Tapi 1950. godine. Isprva je i on imao u vidu Volsovo delo, ali je od 1951. godine primenio naziv i na slikarstvo Fotrijera, Dibifea, Mišoa i drugih. Uvodjenjem ovog naziva želeo je da naglasi spontanu slobodu s kojom se slikar iživljava (u smislu oslobadjanja) na svom platnu, izvan svih načina komponovanja.
U poredjenju s poznim kubizmom ili čak geometrijskom apstrakcijom, ovaj način slikanja je ostavljao utisak bezobličnog - enformel. Od 1952. godine, Tapi je upotrebljavao još jedan naziv ART AUTRE koji je u više u polemičkom smislu isticao potpuno drugačiji način izražavanja u okviru tog novog slikarstva, tražeći da se taj drugačiji način izražavanja načelno shvati kao kritičko obeležje kvaliteta pri kritičkom ocenjivanju.

Naziv TACHISME je uveo u upotrebu francuski kritičar Šarl Estijen 1954. godine. Mada je u svojim tumačenjima blizak enformelu, ovaj naziv se odnosi na način izražavanja koji nije davao važnost obliku, već tonu i boji. naime, jedino iz spleta boja - taches - ili sivih tonova se stvarala uzburkana površina slike na platnu, kojom se nije želelo formalno omedjivanje bojenog područja. Za primer je uzimao slikarstvo Volsa.

''Apstraktni ekspresionizam nije bio toliko stil koliko ideja (apstraktni ekspresionisti bili su raznorodne individualsnosti koje su imale malo zajedničkog, izuzev onoga protiv čega su bili)...
Suština apstraktnog ekspresionizma je potvrdjivanje individue. Stoga je nemoguće praviti svobuhvatne generalizacije o tom pokretu kao o stilu. Svaki zaključak koji se može izvući, mora da bude zbirni efekat proučavanja pojedinih umetnika koji su bili angažovani u njujorškim previranjima tokom četrdesetih i pedesetih godina.''
H.H: Arnason, Istorija moderne umetnosti, Bigz, Beograd 1975, str. 488